557 | Detay | AR | Dirhem | 17 | 1,08 | Sivas | TY |
II. Mehmed (1380-1381)
Alaaddin Ali Bey'in ölümü üzerine, o sırada yedi yaşında olan oğlu Mehmed Eretna Beyliği’nin başına geçti. II. Mehmed'in devlet islerini yürütecek yasta olmaması dolayısı ile ona bir nâib tayin edilmesi gerekiyordu. Bu görevi yerine getirmek için ilk önce Amasya emiri Hacı Sadgeldi talip oldu. Ancak Eretna Beyliği’nin ileri gelen emîrleri ve Sivas halkı Hacı Sadgeldi'nin nâibliğini istemediler. Onlar Doğu Karahisar Beyi Kılıç Arslan'ı davet ettiler. Bunun üzerine, Selçuklu soyundan olan Kılıç Arslan Sivas'a gelerek, vezir Kadı Burhaneddin'in de desteği ile II. Mehmed Bey'e nâip tayin edildi.
Kılıç Arslan, devlet işlerini eline aldıktan sonra ilk iş olarak Amasya’yı Sadgeldi'nin elinden almaya karar verdi. Ancak vezir Kadı Burhaneddin, Kılıç Arslan'a Sadgeldi ile sulh yapılmasını teklif etti. Onun bu teklifini dinlemeyen nâip Kılıç Arslan, Hacı Sadgeldi'ye kesin bir darbe vurmak amacıyla Amasya şehrini muhasaraya başladı. Şehrin muhasara yoluyla alınamayacağını anlayınca Emir Yusuf'u barış yapmak üzere kaleye gönderdi ise de bir netice elde edemedi. İki taraf arasında anlaşma sağlanamayınca şehir dışında savaş başladı. Ancak Kılıç Arslan Hacı Sadgeldi karşısında yenilgiye uğrayarak Sivas'a döndü. Kılıç Arslan, bu yenilgiye Kadı Burhaneddin'in sebeb olduğunu ileri sürerek, ona karşı cephe almaya başladı. Nitekim Kadı Burhaneddin karşısında durumunu ve mevkiini kuvvetlendirmek için genç Rulerın annesi ve Alaaddin Ali Bey'in dul kalan eşi ile evlendi. Bunun yanında Kadı Burhaneddin'i merkezden uzaklaştırmak için Şarkî Karahisar'a göndermek istedi. Öte yandan Kadı Burhaneddin de, Kılıç Arslan'a karşı cephe almıştı. Nihayet Kadı Burhaneddin, Kılıç Arslan şehir dışında bir gezinti yaptığı sırada onu öldürerek genç Rulera kendisi nâip oldu (1381).
Kadı Burhaneddin, Sultan II. Mehmed'e nâip olduktan sonra ilk iş olarak Kılıç Arslan taraftarlarını görevden uzaklaştırdı. Şehir halkı, Kadı Burhaneddin'in iş başına geçmesine sevindi. Sultan II. Mehmed, çok küçük olduğu için, Kadı Burhaneddin adetâ bir Ruler gibi hareket ediyordu. Ancak onun her geçen gün daha da güçlenmesinden çekinen Amasya emiri Hacı Sadgeldi ile Erzincan hakimi Mutahharten birlikte hareket etmek üzere anlaştılar. Bu emirlerden bilhassa Hacı Sadgeldi, kendisini Eretna beyliğinin bir numaralı vârisi olarak görmekteydi. Ancak Kadı Burhaneddin, Hacı Sadgeldi ile Mutahharten'in birleşmelerine fırsat vermemek için süratle Amasya üzerine yürüdü. Amasya yakınlarında cereyan eden meydan savaşında Hacı Sadgeldi yakalanarak öldürüldü. Kadı Burhaneddin Hacı Sadgeldi'nin kesik başını önce Sivas'a, daha sonra da Erzincan'a göndererek kendisine cephe alanları tehdit etti. Daha sonra da ulemâ ve ümerâsının desteğini alarak kendisine saltanat yolunu açmak için harekete geçti. Nitekim kısa bir süre sonra Eretna Beyliği’nin son Rulerı olan çocuk yaştaki II. Mehmed'i ortadan kaldırarak kendi Rulerlığını ilân etti (1381). Böylece Orta Anadolu'da yarim yüzyıl kadar hüküm sürmüş olan Eretna Beyliği tarihe karışmış oldu.
Moğollar'ın Anadolu valisi Timurtaş'ın bir emiri olarak Anadolu'ya gelen Eretna'nın kurduğu bu devlet ancak, kurucusu Alaaddin Eretna zamanında varlık gösterebilmiştir. Eretna'nın ölümünden sonra ise başa geçen genç Rulerlara nâiblik eden vezirlerin yönetimi altında bulunan bu beylik yarım yüzyıl kadar yaşamış ve son vezir Kadı Burhaneddin tarafından ortadan kaldırılmıştır.